ભારત કુદરતી ખેતી પર ભાર આપશે

શ્રીલંકામાં આર્થિક કટોકટી પાછળ કેમિકલ મુક્ત ખેતી પણ મુખ્ય કારણ હોવાનું કહેવાય છે. ત્યાં સરકારે જાહેરાત કરી હતી કે શ્રીલંકા ૧૦૦% ઓર્ગેનિક ખેતી ધરાવતો વિશ્વનો પ્રથમ દેશ હશે. આવી જાહેરાત પછી ખેતીમાં રાસાયણિક ખાતરો અને જંતુનાશકોના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો, જેના કારણે કૃષિ ઉત્પાદનમાં ઘટાડો થયો હતો અને પરિસ્થિતિ વધુ વણસી હતી. પાડોશી દેશમાં ખાણી-પીણી માટે આક્રોશ છતા કેન્દ્ર સરકાર ઓર્ગેનિક અને પ્રાકૃતિક ખેતીના મિશન પર આગળ વધી રહી છે.

ભારતીય ખેડૂતોને પણ આ બે પરંપરાગત ખેતી પદ્ધતિઓ વિશે કેટલીક આશંકા છે, જેમાં ઉત્પાદનનો અભાવ મુખ્ય છે. દરમિયાન, સરકારે કુદરતી ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ગામના વડાઓની મદદ લેવાનું નક્કી કર્યું છે. તેમના દ્વારા જાગૃતિ ફેલાવીને કુદરતી ખેતીનો વ્યાપ વધારવામાં આવશે. વસ્તી અને તેની ખાદ્ય સુરક્ષાના દૃષ્ટિકોણથી રાસાયણિક મુક્ત ખેતીની આડઅસર પર દેશમાં બહુ ઓછી ચર્ચા થાય છે. કારણ કે અહીં સરકારે સમગ્ર ખેતીલાયક જમીનમાં કુદરતી ખેતી કરવાની વાત કરી નથી.

દરમિયાન હૈદરાબાદ સ્થિત નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ એગ્રીકલ્ચરલ એક્સટેન્શન મેનેજમેન્ટએ મંગળવારે કુદરતી ખેતી પર માસ્ટર ટ્રેનર્સ માટે ઑનલાઇન તાલીમ કાર્યક્રમનું આયોજન કર્યું હતું. તેની શરૂઆત કેન્દ્રીય કૃષિ મંત્રી નરેન્દ્ર સિંહ તોમરે કરી હતી. તોમરે કહ્યું કે સ્છદ્ગછય્ઈ ને એપ્રિલથી ઓગસ્ટ સુધીમાં દેશના ૩૦ હજાર ગામડાના વડાઓ માટે કુદરતી ખેતી પર ૭૫૦ જાગૃતિ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવાની જવાબદારી સોંપવામાં આવી છે. તેમણે દાવો કર્યો કે કુદરતી ખેતી પદ્ધતિ ખેડૂતો માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. કેન્દ્રીય કૃષિ મંત્રી તોમરે કહ્યું કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ દેશમાં પરંપરાગત કુદરતી ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પહેલ કરી છે.

પ્રાકૃતિક ખેતીના મહત્વને ધ્યાનમાં રાખીને વડાપ્રધાનના નેતૃત્વમાં ગુજરાતમાં ૧૬ ડિસેમ્બર ૨૦૨૧ના રોજ રાષ્ટ્રીય પરિષદનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં લાખો ખેડૂતો સામેલ થયા હતા. કુદરતી ખેતીથી ખેતીનો ખર્ચ ઘટશે અને ખેડૂતોની આવકમાં વધારો થશે. પરંપરાગત સ્વદેશી પ્રથાઓને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સરકાર ભારતીય કુદરતી ખેતી પ્રણાલીને પરમપરાગત કૃષિ વિકાસ યોજનાની પેટા યોજના તરીકે પ્રોત્સાહન આપી રહી છે. આગામી દિવસોમાં, પ્રશિક્ષિત માસ્ટર ટ્રેનર્સ દેશભરના ૩૦ હજાર ગ્રામ્ય વડાઓ માટે ૭૫૦ જાગૃતિ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરશે અને તેમના સંબંધિત રાજ્યોમાં કુદરતી ખેતીની પહેલને આગળ વધારવામાં મદદ કરશે. અત્યાર સુધીમાં ૪.૦૯ લાખ હેક્ટર વિસ્તાર કુદરતી ખેતી હેઠળ આવરી લેવામાં આવ્યો છે. વર્ષ ૨૦૨૨-૨૩ના બજેટમાં કુદરતી ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવાની જાહેરાત પણ કરવામાં આવી છે.

રાજ્યોની યુનિવર્સિટીઓમાં પ્રાકૃતિક ખેતી અંગેના અભ્યાસક્રમોનો સમાવેશ કરવા માટે એક સમિતિની રચના કરવામાં આવી છે. પ્રાકૃતિક ખેતીના પરિચય-સિદ્ધાંત અને પ્રેક્ટિસ વિષય પર સ્છદ્ગછય્ઈ દ્વારા સવા બસૌ માસ્ટર ટ્રેનર્સને ઓનલાઈન તાલીમ આપવામાં આવશે, જે ૧૫ ઓગસ્ટ પહેલા પૂર્ણ થશે. તોમરે કહ્યું કે પહેલા દેશમાં એવો સમય હતો, જ્યારે અનાજની અછત હતી, ત્યારે ઉત્પાદન વધારવા માટે સંશોધન અને રસાયણોનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો હતો, પરંતુ તે એ સમયની જરૂર હતી. આજે આપણો દેશ કૃષિ ઉત્પાદન અને નિકાસની દ્રષ્ટિએ પણ ઘણી સારી સ્થિતિમાં છે. કેન્દ્ર સરકાર ઘણા પ્રયત્નો કરી રહી છે અને વિવિધ યોજનાઓ દ્વારા ખેડૂતોને આગળ વધવામાં મદદ કરી રહી છે. સરકાર ઈચ્છે છે કે આપણે આયાત પર ર્નિભર ન રહેવું જોઈએ, પરંતુ નિકાસમાં આપણી કુશળતા સતત વધતી રહેવી જોઈએ.

કુદરતી ખેતી પદ્ધતિ વધવાથી ગાય સહિત પશુપાલન વધશે જેનો ફાયદો ખેડૂતોને થશે. કૃષિ મંત્રીએ કહ્યું કે, સરકારે કૃષિને આધુનિક ટેક્નોલોજી સાથે સાંકળવાની પહેલ કરી છે, જેમાં રાજ્યોનો સહયોગ લેવામાં આવી રહ્યો છે, ત્યારે ૬૮૬૫ કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કરી બ્લોકમાં નવા ફાર્મર પ્રોડ્યુસર એસોસિએશનની રચના કરવામાં આવી રહી છે. જે કુલ ૧૦ હજાર બનશે. આના દ્વારા ખેડૂતોના જ્ઞાનમાં વધારો થશે, તેઓ નવી ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરી શકશે, તેઓ મોંઘા પાકો તરફ આકર્ષિત થશે અને ઉત્પાદનની ગુણવત્તામાં વધારો થશે, જેનાથી તેમની આવકમાં વધારો થશે. તેમણે કુદરતી ખેતીના તમામ માસ્ટર ટ્રેનર્સને સરકારની આ મહત્વપૂર્ણ પહેલને વિવિધ રીતે આગળ વધારવામાં સામેલ થવા વિનંતી કરી છે.