ભારતમાં લગભગ 70 લાખ લોકો પાર્કિન્સન રોગથી પ્રભાવિતઃ અભ્યાસ
- અંદાજિત વૈશ્વિક વ્યાપ 40 વર્ષથી વધુ ઉંમરના 100,000 લોકો દીઠ 94 કેસ
- લગભગ 1.4:1 ના ગુણોત્તરથી પુરૂષોને મહિલાઓ કરતાં પાર્કિન્સન્સનું જોખમ વધારે
- પાર્કિન્સન્સના ત્રણ મુખ્ય લક્ષણોમાં ધ્રુજારી, બ્રેડીકીનેશિયા અને કઠોરતાનો સમાવેશ થાય છે
જલંધરઃ પંજાબના ફરિદકોટ સ્થિત બાબા ફરીદ યુનિવર્સિટી ઓફ હેલ્થ સાયન્સના સ્કૂલ ઓફ પબ્લિક હેલ્થના વિઝિટિંગ પ્રોફેસર ડૉ. નરેશ પુરોહિતે શુક્રવારે જણાવ્યું હતું કે ભારતમાં, તાજેતરના અભ્યાસ મુજબ, લગભગ 70 લાખ લોકો પાર્કિન્સન રોગથી પ્રભાવિત છે.
પાર્કિન્સન રોગ શું છે?
ડો. પુરોહિતે કહ્યું કે ધ્રુજારી હાથને કોફીનો મગ કે પાણીનો ગ્લાસ પકડવા દેશે નહીં. ખોરાક લેવો પણ મુશ્કેલ બની જાય છે. અસ્પષ્ટ વાણી અને ચાલવામાં અસમર્થતાને કારણે આપણું શરીર પણ આપણા નિયંત્રણમાં રહેશે નહીં. આને પાર્કિન્સન રોગ (કંપન રોગ) કહેવામાં આવે છે.
ઈન્ડિયન એકેડેમી ઓફ ન્યુરોસાયન્સિસના એક્ઝિક્યુટિવ મેમ્બર ડો. પુરોહિતે વર્લ્ડ પાર્કિન્સન્સ ડે નિમિત્તે ફરિદકોટની ગુરુ ગોવિંદ સિંઘ મેડિકલ કોલેજ દ્વારા આયોજિત મૂવમેન્ટ ડિસઓર્ડર્સ પરના કન્ટીન્યુઈંગ મેડિકલ એજ્યુકેશન (સીએમઈ) કાર્યક્રમને સંબોધતા તેમના મુખ્ય વક્તવ્યમાં જણાવ્યું હતું કે, ધ્રુજારીનો રોગ વધી રહ્યો છે.ન્યુરોલોજિકલ ડિસઓર્ડર અપંગતા અને મૃત્યુદરનું સ્ત્રોત છે. અંદાજિત વૈશ્વિક વ્યાપ 40 વર્ષથી વધુ ઉંમરના 100,000 લોકો દીઠ 94 કેસ છે.
સીએમઇને સંબોધન કર્યા પછી યુનિવાર્તા સાથે વાત કરતા, તેમણે કહ્યું કે પાંચમા દાયકાની શરૂઆતથી પુખ્ત વયના લોકોમાં તેની ઘટનાઓ અને વ્યાપ સતત વધી રહ્યો છે. આશરે 1.4:1 ના ગુણોત્તરથી પુરૂષોને પાર્કિન્સન્સનું જોખમ સ્ત્રીઓ કરતાં વધુ હોય છે. આજીવન એસ્ટ્રોજનના સંસર્ગમાં ઘટાડો સાથે સંકળાયેલા પરિબળો (ઉદાહરણ તરીકે, પ્રારંભિક મેનોપોઝ, ઉચ્ચ સમાનતા) સ્ત્રીઓમાં પાર્કિન્સન્સના જોખમમાં વધારો સાથે સંકળાયેલા છે.
કોને અસર થઈ શકે છે?
ડૉ. પુરોહિતે જણાવ્યું હતું કે, ‘પ્રથમ ડિગ્રીના સંબંધીઓમાં પાર્કિન્સન્સનો કૌટુંબિક ઇતિહાસ પાર્કિન્સન્સના જોખમમાં બેથી ત્રણ ગણા વધારા સાથે સંકળાયેલો છે. “વાયુ પ્રદૂષણ, નાઇટ્રોજન ડાયોક્સાઇડ અને ફાઇન પાર્ટિક્યુલેટ મેટર સહિત જંતુનાશકોના સંપર્કમાં આવવાથી, ડેરી ઉત્પાદનોનો વધુ વપરાશ, અને તાંબુ, મેંગેનીઝ અથવા સીસાના સંપર્કમાં આવવાથી પણ પાર્કિન્સન્સ થાય છે.” તેઓએ જણાવ્યું હતું કે ખેતી અથવા કૃષિ કાર્ય, કૂવાના પાણીનો ઉપયોગ, આયર્નનું ઉચ્ચ આહારનું સેવન, ખાસ કરીને મેંગેનીઝનું વધુ સેવન અને આહાર અને સૂર્યપ્રકાશમાંથી મળતા વિટામિન ડીનું નીચું સ્તર પણ કેટલાક જોખમી પરિબળો છે.
પાર્કિન્સન્સના મુખ્ય લક્ષણો:
પ્રખ્યાત ડૉક્ટરે કહ્યું કે પાર્કિન્સન્સના ત્રણ મુખ્ય લક્ષણો છે ધ્રુજારી, બ્રેડીકીનેશિયા અને કઠોરતા. લગભગ 70 થી 80 ટકા દર્દીઓમાં ધ્રુજારી એ મુખ્ય લક્ષણ છે. પાર્કિન્સન્સના પ્રારંભિક તબક્કામાં, આંચકા સામાન્ય રીતે તૂટક તૂટક હોય છે અને અન્ય લોકો માટે ધ્યાનપાત્ર નથી. જો કે, જેમ જેમ રોગ વધે છે તેમ, ધ્રુજારી સામાન્ય રીતે વધુ ઉચ્ચારણ બને છે. ધ્રુજારી સામાન્ય રીતે હાથથી એકપક્ષીય રીતે શરૂ થાય છે અને પછી પગ, હોઠ, જડબા અને જીભ સુધી ફેલાય છે, પરંતુ ભાગ્યે જ માથાનો સમાવેશ થાય છે. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે ચિંતા, ભાવનાત્મક ઉત્તેજના અથવા તણાવપૂર્ણ પરિસ્થિતિઓ ધ્રુજારી વધારી શકે છે. પાર્કિન્સન્સના દર્દીઓ તેમના ચહેરા પર પોતાની જાતને અભિવ્યક્ત કરવામાં અસમર્થ હોય છે, તેમની આંખોમાં ઝબકવાનો દર ઘટે છે. તેઓ મોટેથી અને સ્પષ્ટ રીતે બોલી શકતા નથી. ગળવું મુશ્કેલ બને છે. મોંમાંથી લાળ આવે છે. હસ્તાક્ષર બગડે છે. તેમને પથારીમાં ફેરવવામાં મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડે છે. ડિમેન્શિયા, ડિપ્રેશન, ચિંતા, ઉદાસીનતા/અબુલિયા અને ઊંઘમાં ખલેલ સહિત જ્ઞાનાત્મક તકલીફ અને મૂડ ડિસઓર્ડર હશે.
સારવાર મોડલ:
તેમણે સમજાવ્યું કે મોટાભાગના સારવારના મોડલ લક્ષણોની સારવાર છે. લેવોડોપા, સામાન્ય રીતે કાર્બીડોપાના સ્વરૂપમાં – લેવોડોપાનો સૌથી વધુ ઉપયોગ થાય છે. નોનર્ગોટ ડોપામાઇન એગોનિસ્ટ્સ અને મોનોએમાઇન ઓક્સિડેઝ પ્રકાર બીનો ઉપયોગ ધ્રુજારીની સારવાર માટે પણ થાય છે. જો કે, ઉપરોક્તમાંથી કોઈ પણ રોગ-સંશોધક અથવા ન્યુરોપ્રોટેક્ટીવ તરીકે સ્થાપિત થયું નથી.
સીએમઇઇવેન્ટના નિષ્ણાતોએ એ હકીકત પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે પ્રારંભિક અથવા મધ્ય જીવનમાં વિવિધ પ્રકારની તબીબી અને માનસિક બિમારીઓ અવલોકન અભ્યાસમાં પાર્કિન્સન્સના વધતા જોખમ સાથે સંકળાયેલી છે. શરીરનું વધુ પડતું વજન અને મેટાબોલિક સિન્ડ્રોમ, પ્રકાર 2 ડાયાબિટીસ મેલીટસ, મગજની આઘાતજનક ઇજાનો ઇતિહાસ અને મેલાનોમા અથવા પ્રોસ્ટેટ કેન્સરનો ઇતિહાસ પણ કેટલાક જોખમી પરિબળો છે. તેમણે કહ્યું કે ડીપ બ્રેઈન સ્ટીમ્યુલેશન (DBS) એ પાર્કિન્સન્સની સારવાર માટે સૌથી વધુ વારંવાર કરવામાં આવતી સર્જિકલ પ્રક્રિયા છે. તેમણે સમજાવ્યું કે ડીબીએસમાં સર્જન મગજના આંતરિક ભાગોને સક્રિય કરે છે જેથી તે શરીરમાં સામાન્ય પ્રવૃત્તિઓ પાછી લાવી શકે. દર્દીની ઉંમર અને સ્થિતિ અનુસાર સર્જરી કરવામાં આવે છે. આ દવા કરતાં વધુ અસરકારક છે.