સરકાર કે વ્યક્તિઓ પર્યાવરણ માટે જવાબદાર છે?

પર્યાવરણ બચાવવું એ હવે વિજ્ઞાન પૂરતું મર્યાદિત વિષય નથી. બદલાતી આબોહવાની પરિસ્થિતિઓ સાથે, કોઈ ચોક્કસ સમુદાયને પર્યાવરણ પર નિયંત્રણ રાખવા માટે સંપૂર્ણપણે જવાબદાર ગણી શકાય નહીં. જળ પ્રદૂષણ, વાયુ પ્રદૂષણ, ધ્વનિ પ્રદૂષણ અને ગ્લોબલ વોર્મિંગ જેવી સામાન્ય પર્યાવરણીય પરિસ્થિતિઓ ગંભીર ચિંતાનો વિષય છે. મારા મતે, પર્યાવરણ સંબંધિત મુદ્દાઓને ઉકેલવા તે સરકારના નિયંત્રણ હેઠળ છે જે વ્યક્તિના સમર્થન વિના અમલમાં મૂકી શકાય નહીં.

એક તરફ ગ્લોબલ વોર્મિંગથી પર્યાવરણને બચાવવા માટે સરકારની યોગ્ય ભૂમિકા અંગે ચર્ચા ચાલી રહી છે. તેથી, સરકારની મંજૂરી વિના ઔદ્યોગિક બાંધકામ સંબંધિત પ્રવૃત્તિઓ શરૂ કરી શકાતી નથી. આપણા દેશની અડધી વસ્તી હાલમાં પાણી સંબંધિત કટોકટી, અસાધારણ રીતે ઊંચા તાપમાન, વનનાબૂદી અને હિમાલયના ગ્લેશિયર્સનું પીગળવું સહન કરી રહી છે, આ મુદ્દાને અવગણી શકાય નહીં. અમારી સરકારની ફરજ છે કે તે પિટિશન, સંધિઓ, વન્યજીવો અને જમીનને બચાવવા માટે તાત્કાલિક પગલાં લે. દાખલા તરીકે, તેઓ સૌર ઊર્જાના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપી શકે છે અને ઉદ્યોગોને ઔદ્યોગિક કચરો જળાશયોમાં ડમ્પ કરવા પર પ્રતિબંધ પણ મૂકી શકે છે.

બીજી બાજુ, જો કે, જ્યાં સુધી વ્યક્તિઓ તેમાં રસ ન લે ત્યાં સુધી પર્યાવરણની સમસ્યાઓનું સંચાલન સફળ થઈ શકતું નથી. સમાજના સભ્ય હોવાને કારણે દરેક વ્યક્તિ પોતાના પર્યાવરણ માટે સમાન રીતે જવાબદાર છે. ‘પાણીનું દરેક ટીપું શક્તિશાળી મહાસાગર બનાવે છે’ તેમ, વ્યક્તિ વ્યક્તિગત પ્રયાસો કરી શકે છે જેમ કે પ્લાસ્ટિકની વસ્તુઓનો ઉપયોગ ટાળવો, તેમના પડોશને સ્વચ્છ રાખવું અને ઉત્પાદનોનો ફરીથી ઉપયોગ કરવો. દાખલા તરીકે, કામ કરવા માટે અંગત વાહનોને બદલે કાર-પૂલ લેવા જેવા નાના પગલાં પણ અમલમાં મૂકી શકાય છે.

મારા મતે, જો સરકાર અને નાગરિકો એકબીજા પર આક્ષેપ કર્યા વિના, વારાફરતી પોતાનો ભાગ ભજવે. તે ચોક્કસપણે પર્યાવરણ પર હકારાત્મક અસર લાવશે. સરકાર પર્યાવરણીય અધોગતિને રોકવા માટે કાયદાઓ લાદી શકે છે જ્યારે નાગરિકોમાં જાગૃતિ અને શિક્ષણ આવા મુદ્દાઓ પર નોંધપાત્ર અસર કરી શકે છે. તેમની જીવનશૈલી અને જીવનશૈલીમાં ફેરફાર કરીને આપણે પર્યાવરણને બચાવવામાં મદદ કરી શકીએ છીએ.