હવાની ગુણવત્તા માપવા માટે ક્વોલિટી ઈન્ડેક્સનો ઉપયોગ કરાય છે
હવાની ગુણવત્તાના આધારે, આ અનુક્રમણિકામાં ૬ કેટેગરી છે. આમાં સારી, સંતોષકારક, સહેજ પ્રદૂષિત, ખરાબ, બહુ ખરાબ ગરીબ અને ગંભીર જેવી શ્રેણીઓનો સમાવેશ થાય છે. જો આપણે સારી રેન્કિંગની વાત કરીએ તો તે ૫૦ થી ઓછી હોવી જોઈએ. આ પછી સ્તર વધે છે અને ૫૦૦ થી ઉપર જાય છે પછી તે એક કટોકટીની સ્થિતિ છે અને તે શ્વસન સમસ્યાઓનું જોખમ વધારે છે અને લોકોને શક્ય તેટલું ઘરની અંદર રહેવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. આ માટે અલગ અલગ ઉપકરણો છે, જેના દ્વારા AQI શોધી શકાય છે. સરકારે ઘણા સ્થળોએ આ મીટર પણ લગાવ્યા છે અને તે પરથી જાણી શકાય છે કે તે હવાની સ્થિતિ શું છે. આમાં, દરેક તત્વનું ચોક્કસ માપ તેના કલાકોના આધારે મળે છે.
જેમ કાર્બન ડાયોક્સાઈડની માત્રા ૬ કલાક રાખવી પડે છે, તેવી જ રીતે અન્ય તત્વો માટે પણ અલગ વ્યવસ્થા છે. આવી સ્થિતિમાં, તેને સમગ્ર ૨૪ કલાક માટે એક જગ્યાએ રાખીને નક્કી કરવામાં આવે છે.શિયાળાની ઋતુ શરૂ થવાની છે અને એકવાર દિલ્હી અને આસપાસના શહેરોમાં વાયુ પ્રદૂષણની ચર્ચા શરૂ થશે. હવાની ગુણવત્તાનો ફરી એકવાર સમાચારોમાં ઉલ્લેખ થવા જઈ રહ્યો છે, પરંતુ હવે પણ સરકારો તેને નિયંત્રિત કરવા માટે ઘણા પગલાં લઈ રહી છે. દેશમાં ઘણા શહેરો છે જ્યાં વાયુ પ્રદૂષણ એક મહત્વનો મુદ્દો છે અને તે ત્યાં રહેતા લોકો માટે ચિંતાનો વિષય છે.
દેશમાં ઘણા શહેરો છે જ્યાં પ્રદૂષણનું સ્તર ખુબ છે. આવી સ્થિતિમાં પ્રશ્ન એ ભો થાય છે કે તમને કેવી રીતે ખબર પડે કે તમે જ્યાં રહો છો કે રહેવા જઈ રહ્યા છો તે હવા સારી છે કે નહીં. તેથી, આજે અમે તમને જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ કે વાયુ પ્રદૂષણ કેવી રીતે માપવામાં આવે છે અને તમારા શહેરની હવાની ગુણવત્તા કેટલી સચોટ છે? હવાની ગુણવત્તા માપવા માટે એર ક્વોલિટી ઇન્ડેક્સનો ઉપયોગ થાય છે. તે એક એકમ છે, જેના આધારે જાણી શકાય છે કે તે સ્થળની હવા કેટલી સ્વચ્છ છે અને તે શ્વાસ લેવા યોગ્ય છે કે નહીં. આમાં જુદી જુદી કેટેગરી છે, જેના પરથી સમજાય છે કે તે જગ્યાની હવામાં કેટલું પ્રદૂષણ છે. વાસ્તવમાં, એર ક્વોલિટી ઈન્ડેક્સમાં તેમના જથ્થા અનુસાર ૮ પ્રદૂષક તત્વો જોવા મળે છે. જો તેમનો જથ્થો નિર્ધારિત મર્યાદા કરતાં વધી જાય, તો સમજી શકાય કે ત્યાંની હવા પ્રદૂષિત છે. આ તત્વોમાં સલ્ફર ડાયોક્સાઇડ, નાઇટ્રોજન ડાયોક્સાઇડ, અને કાર્બન મોનોક્સાઇડ ની માત્રા વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા દ્વારા નિર્ધારિત માપદંડથી વધુ ન હોવી જોઈએ. આ સિવાય, તેમાં PM10, PM2.5, NO2, SO2, CO, O3, NH3 અને Pb વગેરે તત્વોનો સમાવેશ થાય છે. તે જણાવે છે કે કેટલા વાયુઓ હવામાં ઓગળી જાય છે.